مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

استر، جان جیکب | بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه اَستِر \ aste(o)r\ (یـا اَستِـر آو هیـوِر)، جـان جِیکِب اَستِـر، نخستین بارون (1886-1971م/ 1265-1350ش)، روزنامه‌نگار بـریتانیاییِ آمریکایی‌تبار. او که نبیرۀ سلطان خز آمریکا ــ جان جیکب استـر ــ بود، به‌عنوان مالک عمدۀ روزنامۀ تایمز لندن (1922-1966م)، موقعیت برجستۀ این روزنامه را در عرصۀ روزنامه‌نگاری بریتانیا...
استر، ننسی | بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه اَستِر \ aste(o)r\ ، نَنسی ویـچـِر اَستِـر، وایکـاون‍تِس، بـا نـام خانوادگیِ پدریِ لَنگهورن (1879م-1964م/ 1258-1343ش)، بـانوی آمریکایی ـ بریتانیایـی؛ نخستین زنی کـه نمایندۀ مجلس عوام بریتانیا شد. او در زندگی اجتماعی و خصوصی به داشتن نیروی فراوان و نکته‌سنجی معروف بود.
استر | توری شاهنگیان اِستِر\ ester\ ، دختری یهودی که بر پایۀ روایات عهد قدیم، قوم خویش را از کشتار جمعی رهایی بخشید و کتاب استر در کتاب مقدس به او و شرح ماجرای او اختصاص دارد. برخی این نام را با واژۀ ستاره در فارسی هم‌ریشه، و برخی با نام ایشتر، الٰهۀ بابلی، از یک ریشه می‌دانند (EJ 1, VI/ 906؛ «فرهنگ جدید...»، 392).
استراباد | جواد نیستانی استراباد \ astar-ābād\ ، نیز اِستَراباد، اِستِراباد، نام کهن شهر و ناحیۀ گرگان (ه‍ م) در سده‌های نخستین اسلامی و مرکز ایالتی به همین نام در دورۀ صفوی و قاجار. برخی مورخان شهر زدرکرتۀ دورۀ هخامنشی (آریان، 116) را با شهر استراباد تطبیق داده‌اند (فرای، «تاریخ...»، 112؛ دیاکونف، 43؛ اوار، 104؛ بیوار، 24؛ قس: درن،...
استخوان بندی | بخش علوم پزشکی استخوان‌بندی \ osto(e)xān-bandi\ ، یا اِسکِلِت، ساختارِ نگاهدارندۀ بدن جانوران. در بیشتر جانوران، اسکلت، چارچوبی کم‌و‌بیش محکم است که ماهیچه‌ها می‌توانند با تکیه بر آن واکنش نشان ‌دهند.
استرابو |
استراتن لامپساکوسی | عزت الله فولادوند اِستراتُنِ لامپساکوسی\ [e]st[e]rāton-e lāmpsāko(u)si\ ، در لاتـیـن: استـراتـویِ طبیعـی‌دان (335-267ق‌م)، فـیـلسوف جامع‌الاطراف یونانی و جانشین تِئوفراستوس در ریاست «لوکِیُن»، مدرسه‌ای که ارسطو بنیاد نهاده بود. او پیش‌تر در اسکندریه درس می‌گفت و از جمله شاگردانش، آریستارخوس، قائل به نظریۀ خورشید مرکزی بود. از ...
استراتژی |
استراتوس |
استراتوسفر | بخش جغرافیا اِستراتوسفِر \ [e]st[e]rātosfer\ ، یـا پـوشـن‌سپهـر، بخش بالایی جوّ؛ لایه‌ای تقریباً هم‌دما (با دمای ثابت) که بالای تروپوسفر (وردسپهر) قرار گرفته است. در بخش زیرین استراتوسفر، دما کم‌و‌بیش در نسبت با ارتفاع ثابت است (روی دو قطب زمین حدود °50- ، و روی خط استوا °90- سانتی‌گراد)، درحالی‌که در بخش بالایی، دما به‌...
استرادلا | بخش موسیقی اِسترادِلّا \ [e]st[e]rādellā\ ، آلِسّـاندرو (1642؟-1682م/ 1052؟-1093ق)، آهنگ‌ساز، خواننده و ویولن‌نواز ایتالیایی.
استرادیان | بخش علوم پایه و مهندسی اِستِرادیان \ [e]sterādiyān\ ، واحد ‌زاویۀ فضایی‌در دستگاه بین‌المللی واحدها (SI). یک استرادیان (sr) زاویه‌ای فضایی (به شکل مخروط) است که چنانچه رأس آن در مرکز یک کره قرار گیرد، مساحتی برابر با مجذور شعاع کره را در سطح کره احاطه کند. به دیگر سخن، سطحی که مخروط از کره جدا می‌کند، تقسیم بر مجذور شعاع کره، مقدار...
استراتوکومولوس |
استرادا پالما | بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه اِستـرادا پـالما \ est[e]rādā pālmā\ ، تـومـاس (1835- 1908م/ 1251-1326ق)، انقلابگر کوبایی و نخستین رئیس‌جمهور (1902-1906م) کوبا.
استرادا کابررا | بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه اِسترادا کابرِرا \ est[e]rādā kābrerā\ ، مانوئِل (1857-1924م/ 1236-1303ش)، رئیس‌جمهور دیکتاتور گواتمالا. او از 1898 تا 1920م، به مدت 22 سال، و به کمک ارتش منظم، پلیس مخفی و تعقیب و فشار نظام‌مند، بر این کشور حکومت کرد.
آستراخان | بخش جغرافیا آستراخان \ āstrāxān\ ، نـیـز آستـاراخـان، هَشتَـرخـان، حاجی‌طَرخان، استان و شهری در روسیه.
استراسبرگ |
استرادیواری | بخش موسیقی اِسترادیواری \ [e]st[e]rādivāri\ ، آنتـونیـو (در لاتـیـن: آنتونیوس استرادیواریوس) (1644؟-1737م/ 1054؟-1150ق)، ویولن‌ساز ایتالیایی که فن ساخت این ساز را به اوج تکامل رساند. ویولنهای ساخت او عموماً بهترین ویولنهای ساخته شده از گذشته تا کنون دانسته می‌شوند.
استراسبورگ، دانشگاه | بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه اِستراسبورگ، دانشگاهِ \ dānešgāh-e [e]st[e]rāsburg\ ، یکی از کهن‌ترین دانشگاههای فرانسه. دانشگاه استراسبورگ در 1538م/ 944ق به‌عنوان آکادمیِ استراسبورگ بنیاد نهاده شد و در 1621م عنوان دانشگاه گرفت. این دانشگاه در جریان انقلاب فرانسه تعطیل شد، اما ناپلئون بناپارت آن را دوباره سازمان‌دهی کرد. پس از شکست فرانسه ا...
استر استواستیک |
استراسبورگ | بخش جغرافیا اِستراسبورگ \ [e]st[e]rāsburg\ (درفرانسوی: اِستراسبور، در آلمانـی: اِشتـراسبورگ)، شهر و مرکز استـان بـا ـ رَن در منطقۀ آلزاس واقع در شرق فرانسه. این شهر در 4 کیلومتری غرب رود راین، در مرز فرانسه و آلمان قرار دارد.
استراسن | عزت الله فولادوند اِستراسِن \ [e]st[e]rā(ow)se(o)n\ ، سِر پیتِر فرِدریک (1919-2006م/ 1298-1384ش)، فیلسوف انگلیسی. او در لندن زاده شد، در دانشگاه آکسفرد تحصیل کرد، و در 1948م به عضویت هیئت علمی آن دانشگاه درآمد. در 1968م پس از گیلبرت رایل به استادی کرسیِ وِینفلیت در متافیزیک برگزیده شد، در 1977م لقب سِر گرفت، و در 1987م بازنشست...
استراق سمع | بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث استراقِ سمع \ esterāq-e samˀ\ ، هرگونه کوشش بـرای شنیدن سخنانی که شنونده حق شنیدن آن را نداشته باشد، اعم از آنکه سخن مربوط به حریم خصوصی سخن‌گویان باشد، یا به حریم عمومی جامعه مربوط شود و گوش دادن به آن، به سلب امنیت عمومی بینجامد. استراق سمع در گذشته تنها مستلزم قرار گرفتن در موقعیتی بود که فرد بتواند پنهانی...
استرال، جزایر |
استراق سمع الکترونیک | بخش حقوق استـراقِ سـمـعِ الکتـرونـیـک esterāq-e samˀ-e\ \ elekt[e]ronik، گوش سپردن به گفت وگوی دو تن بدون آگاهی یا اجازۀ دست‌کم یکی از آن دو، از راهِ پیوستن با سیم یا دیگر وسایل الکترونیک به ارتباطات تلفنی، تلگرافی و مانند آنها. کم و بیش در همۀ نظامهای قضایی، استراق سمع برای مقاصد خصوصی و تجاری ممنوع است.
استرالاسیا | بخش جغرافیا اُسترالاسیا \ ost[o]rālāsiyā\ ، در جغرافیای طبیعی، عنوانی که گاه به جزایر و سرزمینهایی در اقیانوس آرام اطلاق می‌شود که میان خط استوا و عرض جغرافیایی ° 47 جنوبی واقع‌اند. این منطقۀ گسترده دربرگیرندۀ استرالیا و تاسمانی، نیوزیلند، گینۀ نو، و جزیره‌های وابسته به آنهاست.
استرالیا، باله | بخش هنر و معماری اُسترالیا، بالۀ \ bāle-ye ost[o]rāliyā\ ، یا بالۀ استرالیایی، گروه ملی بالۀ استرالیا و یکی از گروههای نامدار باله در جهان. این گروه در 1962م در شهر ملبورن پایه‌گذاری شد و بنیاد بالۀ استرالیا، که از سوی گروهی از علاقه‌مندان تشکیل یک گروه‌ ملی باله تأسیس شده بود، پشتیبانی مالی آن را برعهده گرفت. در آغاز شکل‌گیر...
استرالیا، خلیج بزرگ | بخش جغرافیا اُسترالیا،خلیجِ بزرگِ\ xalij-e bozorg-e ost[o]rāliyā\ ، پیشروی گستردۀ اقیانوس هند که موجب پسروی ساحل جنوبی استرالیا شده است. بنابر تعریف دفتر بین‌المللی آب‌نگاری، این خلیج از غرب دماغۀ هاو در ایالت استرالیای غربی به سمت شرق، تا دماغۀ‌ جنوب غربی در تاسمانی امتداد می‌یابد و در حدود نیمی از حوضۀ استرالیای جنوبی ...
استرالوپیتکوس | بخش علوم زیستی اُسترالوپیتِکوس \ ost[e,o]rālo-pitekus\ (درلاتین به‌معنی انسان‌ریختِ جنوبی)، سَرده‌ای (جنسی) از جانداران منقرض‌شده که خویشاوندان نزدیک، یا شاید نیاکان سردۀ هومو (سردۀ انسان) بوده‌اند. گونه‌های مختلف این سرده در طول دور پلیوسِن (3/ 5 تا 8/ 1 میلیون سال پیش) می‌زیستند و سنگواره‌های آنان از نقاط گوناگونی در شرق،...
استرالیا، بومیان | بخش زبان شناسی , بخش اقوام , بخش ادیان، اساطیر و عرفان اُسترالیا، بومیانِ \ bumiyān-e ost[o]rāliyā\ ، مردمـان بومی اصلی استرالیا و تاسمانی که از نژاد جغرافیایی اُسترالوئیدند. بنابر برآوردها، در اواخر سدۀ 18م، یعنی هنگام آغاز مهاجرت اروپاییان به این سرزمین، شمار بومیان از 300هزار تا یک میلیون تن بوده است و آنان به حدود 500 قبیله تقسیم می‌شده‌اند که هریک دارای قلمر...
استرالیا | بخش جغرافیا , بخش ادبیات جهان اُسترالیا \ ost[o]rāliyā\ ، کوچک‌ترین قاره، و یکی از بزرگ‌‌ترین کشورهای جهان. استرالیا در نیمکرۀ جنوبی، بین‌ اقیانوس هند و اقیانوس آرام واقع شده است. مساحت قارۀ (جزیرۀ) استرالیا 500،614،7 کم‍2، و مساحت کل کشور استرالیا 300،682،7 کم‍2 است. این قارۀ جزیره‌ای را هم قدیمی‌ترین قاره، و هم آخرین سرزمین نامیده‌‌اند....
استرت، چارلز | بخش جغرافیا اِستِرت \ [e]stert\ ، چـارلـز (1795- 1869م/ 1209-1286ق)، افسر انگلیسی و کاوشگر استرالیا.
استرتیونت، الفرد هنری | بخش علوم پزشکی اِستِرتیوِنت \ [e]stertivent\ ، اَلفرِد هِـنری (1891-1970م/ 1270-1349ش)، جانورشناس و متخصص آمریکایی ژنتیک. او در 1913م روشی برای تعیین جایگاه ژنهای خاص کروموزومها در مگس سرکه ــ جنسِ دروسوفیلا ــ ابداع کرد و نشان داد که ژنها را می‌توان به‌صورت زنجیره‌ای خطی بر روی کروموزومها، نقشه‌برداری کرد.
استرپتوکوک | بخش علوم پزشکی اِسترِپتوکوک \ [e]st[e]repto-kok\ ، جنسی (سَرده‌ای) از باکتریهای کروی خانوادۀ استرپتوکوکاسه که گونه‌هایی از آن به‌عنوان عامل مخملک و تب رُماتیسمی در انسان، و گونه‌هایی در تولید برخی مواد غذایی اهمیت دارند. اصطلاح عمومی استرپتوکوک به‌سبب آرایش زنجیره‌ای سلولها (به شکل دانه‌های تسبیح)، در بسیاری از گونه‌های این...
استرلیتز، نبرد | بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه اُستِرلیتز، نبردِ \ nabard-e osterlitz\ ، نیـز مـوسـوم بـه جنگ سه امپراتور (2 دسامبر 1805م/ 1220ق)، از بزرگ‌ترین پیروزیهای ناپلئون در جنگ با نیروهای اتریشی و روس. در این نبرد، ارتش 68 هزار نفری او نزدیک به 90 هزار تن سپاهیان روس و اتریشی زیر فرمان ژنرال کوتوزُف را شکست داد، اتریش را به صلح با فرانسه واداشت (پ...
استرلینگ | بخش علوم پایه و مهندسی اِستِرلینگ \ [e]sterling\ ، رابــرت (1790- 1878م/ 1204-1295ق)، کشیش اسکاتلندی که بیشتر به‌سبب اختراع موتور هوای گرمِ سیکلِ استرلینگ شناخته می‌شود. او ابزارهای نوری و دستگاههای دیگری نیز اختراع کرد.
استرفره | بخش تاریخ اِسترَفِرد \ [e]st[e]rafe(o)rd\ ، تامِس وِنتوِرث، اِرلِ یکمِ (1593-1641م/ 1001-1051ق)، دولتمرد انگلیسی، نایب‌السلطنۀ ایرلند و مشاور ارشد چارلز یکم، پادشاه انگلستان.
استرداد مجرمان | بخش حقوق استردادِ مجرمان \ esterdād-e mojremān\ ، روندی که در آن دولتی، برپایۀ درخواست دولتی دیگر، شخصی را برای محاکمه و مجازات به‌سبب جرمی که خارج از کشورِ درخواست‌شده از آن مرتکب شده، و از نظر قوانین دولت درخواست‌کننده سزاوار مجازات است، تسلیم می‌کند. این درخواست، از سوی دولتِ درخواست‌کننده، استرداد را از انواع دیگر...
استرپتومایسین | بخش علوم پزشکی اِسترِپتومایسین \ [e]st[e]repto-māysin\ ، آنتی‌بیوتیکی که استرپتومیسِس گریسِئوس، باکتری خاک‌زی، تولید می‌کند. این دارو نخستین مادۀ ضد میکروبی بود که پس از پنی‌سیلین تولید شد، و نیز نخستین آنتی‌بیوتیک مؤثر در درمان بیماری سل بود. امروزه به‌سبب مقاومت ایجادشده در ریزسازواره‌ها در برابر این آنتی‌بیوتیک، که به‌عل...
استرقه |
استرس | بخش علوم پزشکی اِسترِس \ [e]st[e]res\ ، در روان‌شناسی و زیست‌شناسی، هر فشار یا محرکی که کارکرد سازواره‌ای را مختل کند.
استرلیتاماک | بخش جغرافیا اِستِرلیتاماک \ [e]sterlitāmāk\ ، یا اِستیرلیتاماک، شهری صنعتی در جمهوری باشقیرستان (باشکورتوستان)، در بخش غربی روسیه. این شهر در 130 کیلومتری جنوب شهر اوفا، مرکز جمهوری باشقیرستان، در کنار رود بِلایا و در پیوستگاه این رود با رود اِستِرلیا قرار دارد.
استراوینسکی | بخش موسیقی اِستراوینسکی \ [e]st[e]rāvinski\ ، ایگور فیودُرُویچ (1882-1971م/ 1261-1350ش)، آهنگ‌ساز نامدار روس ـ آمریکایی. او غالباً برترین آهنگ‌ساز سدۀ 20م، و از پایه‌گذاران موسیقی مدرن دانسته می‌شود.
استراوا | بخش جغرافیا اُستراوا \ ost[e]rāvā\ ، شهر و مرکز منطقۀ مُرافسکوسلِسکی (منطقۀ مُراوی ـ سیلِزی) در شمال‌شرقی جمهوری چک. این شهر در 270 کیلومتری پراگ، پایتخت جمهوری چک، و در نزدیکی پیوستگاهِ رودهای اُستراویتسه و اُدِر قرار دارد. استراوا را برونو، اسقف اُلُمُئوتس، به‌منظور حفاظت از مسیر شمالی ورود به مُراوی، در حدود 1267م برپ...
آسترگا | بخش جغرافیا آستُرگا \ āstorgā\ (در منابع اسلامی: اَستُرقه یا اَشتُرقه)، شهری در 40 کیلومتری جنوب غربی استان لئون در منطقۀ خودگردان کاستیل و لئون در شمال غربی اسپانیا. آسترگا در ساحل چپ رود توئِرتو، بر شاخه‌ای از رشته‌کوه مانثانال قرار دارد. ایـن شهر در زمان رومیان به نام آستوریکا آوگوستا ــ که پِلینـی آن را شهر بـاشکـوهـ...
استرگوم | عنایت الله رضا اِستِرگوم \ estergom\ ، شهر و دژی در کنار رود دانوب و در 80 کیلومتری شمال شرقی بوداپست در مجارستان. نام این شهر از اصل فرانکیِ اوسترینگون3، به معنای دژ شرقی، گرفته شده است (EI 2، ذیل «استرگوم»).
استروپ | بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه اِستروپ \ est[e]rup\ (در دانمارکی: اِسدرُب)، یاکوب برونوم اِسکاوِنیوس (1825-1913م/ 1240-1332ق)، نخست‌وزیر محافظه‌کار دانمارک (1875-1894م) و از رهبران سیاسی این کشور.
استرنگ | بخش ادیان، اساطیر و عرفان اِسترَنگ \ [e]st[e]rang\ ، جِیمز جِسی (1813-1856م/ 1228-1272ق)، از پیروان جوزف اسمیث، بنیادگذار جامعۀ مُرمُن (کلیسایِ عیسى مسیحِ قدیسانِ متأخر) در آمریکا که پس از مرگ او انشعاب کرد و فرقه‌ای خاص در درون این جامعه پدید آورد.
استروبوسکوپ | بخش علوم پایه و مهندسی اِستروبوسکوپ \ [e]st[e]roboskop\ ، وسـیـلـه‌ای کـه بــا تاباندن پی‌درپی نور بر شیئی چرخان یا مرتعش، سرعت چرخش یا بسامد نوسانِ آن را معیّن می‌کند. با استفاده از این وسیله، برای نمونه می‌توان حرکتِ قطعۀ متحرکی از یک ماشین را کُند، یا کاملاً ایستاده جلوه‌ داد؛ این حالت زمانی پدید می‌آید که نور شدید، به کوتاهی و ...
استروژن | بخش علوم پزشکی اِستروژِن \ est[e]rožen\ ، هر یک از هورمونهایی که عمدتاً بر سیر تکامل، بلوغ و کارکرد دستگاه تولیدمثل زن اثر می‌گذارند. در میان استروژنها، 3 هورمون اصلی به نامهای اِسترادیول، اِسترون و اِستریول هستند که استرادیول شاخص‌ترین آنهاست.

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام